Ի տարբերութիւն Սփիւռքի կեցուածքին եւ վերաբերմունքին, ցարդ Հայաստանում է միայն որ Հասան Ճեմալ ստացաւ իրեն արժանի ընդունելութիւն, յստակատես եւ պատուախնդիր հայորդիների կողմէ:
Նախ, կայ այն ընդհանուր գանգատը թէ Հայաստանը բաւարար չափով չի հոգար Սուրիայէն հարկադրաբար հայրենադարձ հայերուն:
Այժմու Սուրիոյ կամ մեր Կիլիկիոյ ծայրամասը կազմող (դիտանկիւնի հարց) Քեսապի անկումը ցնցում պատճառեց աշխարհի համայն Հայութեան:
Վերեւ պարզուած տարրական իրողութիւններու հիման վրայ, Տիկին Սուջյանի արտայայտած կարծիքները կը հանդիսանան Արտասահմանի հայերու այն սովորական հանկերգը որ կը ջանայ «արդարացնել» իրենց ափսոսալի այլասեռումը, կամաւոր օտարացումը, եւ հոգեկան ու գործնական...
Վերջերս, երբ առիթով մը անգամ մը եւս կը ծաղրէի հայութեան մէջ հետզհետէ տարածուող յոռետեսութեան համաճարակը, լալկանութեան աւանդոյթը եւ գանգատի մշակոյթը, անձ մը որ յատկապէս կը սիրեմ ու կը յարգեմ, ուշադրութեանս յանձնեց հետեւեալը՝ «ըսածդ շիտակ է, պէտք...
Հայոց արտակարգ աշխարհին մէջ – Ասթէրիքսեանի գիւղ, կոտորակուած եւ սփռուած մոլորակի տարածքին -, վերջին նորոյթն է լայն բանալ բերանը եւ սարսափահար աչքերը, ծունկերը ամուր ծեծել ափերով, եւ աղիողորմ լալ ու ողբալ թէ, աման-աման, Հայաստանը կը դատարկուի իր...
Ըստ Օրէնքի, ըստ օրինական ամէնահիմնական ըմբռնողութեան, քաղաքակրթութեան մէջ, ոճիր առանց հետեւաքի գոյութիւն չունի, չի կրնար ունենալ:
Նոր տեղեկանալով թէ «Դոն Ժուան Avia» կարծեցեալ թատերգութեան շարունակութիւնը, այս անգամ «Դոն Ժուաններ Մարսելում (sic)» խորիմաստ վերնագրով (ի դէպ, անշուշտ Մարսէյ ըսել կ'ուզէր հանճարեղ հեղինակը, այդ քաղաքին առնչութեամբ, եւ ոչ թէ Մարսել, զորս կամ ֆրանսական...
Հայերը, մեծամասնութեամբ, չունին հայրենիքի ըմբռնողութիւն: Խի՞... : Պատասխանը պարզ է: