HY RU EN
Տեսանյութեր Լուսանկարներ Փոդքասթ
հետք հետաքննող լրագրողներ
HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

 Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Վահե Սարուխանյան

Ո՞ր մեկին հավատալ. պաշտոնական հայտարարությունները հակասական են ու կասկածելի

Իշխանական պրոպագանդան եւ ինֆորմացիոն վակուումը

44 օր տեւած մարտական գործողությունների ընթացքում իշխանական քարոզչամեքենան շարունակ տարածում էր «հաղթելու ենք» կարգախոսը ու կոչ անում հետեւել բացառապես պաշտոնական լրահոսին: Սրա հետեւանքով հասարակության՝ մեդիագրագիտությունից հեռու եւ նույնիսկ մոտիկ մի ստվար հատված՝ քարոզչամեքենայի կողմից մատուցվող մեծ չափաբաժնով հաճելի ստերով տարված, սվիններով էր ընդունում նույնիսկ պատերազմի լուսաբանման տարիների փորձ ունեցող անկախ լրագրողների հրապարակումներն ու խոսքերը ճշմարտության մասին եւ վերջիններիս գամում անարգանքի սյունին: Սակայն այդ մարդկանց աչքի առաջ քարոզչական բոլոր թեզերն ու կարգախոսները պայթեցին հաշված ժամերի ընթացքում, երբ «հաղթելու ենք»-ը դարձավ «պարտվեցինք»:

Բումերանգի էֆեկտով այդուհետ խարազանման առարկա դարձավ գործադիր իշխանությունը՝ կառավարությունը: Վերջինիս՝ «հետեւեք միայն պաշտոնական լրահոսին» կոչը հետահայաց արժանացավ ծաղրանքի այն նույն զանգվածի կողմից, որը շաբաթներ առաջ իշխանական որոշ խոսնակներից ճշմարտության կուռքեր էր կերտել: Բայց հետո եկավ այդ կուռքերին «ոչնչացնելու» ժամանակը:

Վարկաբեկված իշխանական քարոզչամեքենան ստիպված եղավ անջատել շարժիչը, ինչից անմիջապես հետո առաջացավ ինֆորմացիոն վակուում, քանի որ նույն այդ մեքենայի ազդեցությամբ հասարակությունը երես էր թեքել մամուլից ու հիմա չգիտեր, թե որն է իրականը, որը՝ կեղծը: Ստեղծված բարենպաստ միջավայրում սոցիալական ցանցեր, իսկ այնտեղից էլ՝ մեդիադաշտ սկսեցին նետվել տարբեր տեսակի կեղծ լուրեր հետպատերազմյան իրավիճակի մասին՝ զոհեր, գերիներ, պատանդներ, սահմանների ճշգրտում եւ այլն: Կոնկրետ նպատակներ հետապնդող այդ լուրերը գալիս էին թե՛ ներքաղաքական շրջանակներից, թե՛ թշնամու ճամբարից: Ընդ որում՝ թշնամու քարոզչամեքենան շարունակեց աշխատել նաեւ պատերազմի ակտիվ փուլից հետո՝ փորձելով ամեն րոպե լարվածության մեջ պահել հակառակորդի հասարակությանն ու շիկացնել մթնոլորտը ռազմի դաշտում պարտություն կրած երկրի ներսում: Իր հերթին տեղական իշխանական քարոզչամեքենան ակտիվ-նախաձեռնողից դարձավ պասիվ-արձագանքող՝ լավագույն դեպքում փորձելով հերքել մեծ ծավալների հասած կեղծիքները, իսկ վատագույն դեպքում՝ ձգտելով շրջանցել կամ լղոզել իրական փաստերը, որոնք եւս տեղ ունեին վերը նշված աղբյուրների կողմից շրջանառվող լուրերում:

Կառավարությունը՝ որպես իշխանություն, ինֆորմացիայի թիվ մեկ կրողն է, սակայն այսօր մեզ շրջապատող իրականության մասին ճիշտ ինֆորմացիա ստանալն այդ նույն կառավարությունից լրագրողների համար դարձել է խնդիր: Բերենք կոնկրետ օրինակ. երկու անգամ գրավոր հարցում ենք ուղարկել վարչապետի անունով, սակայն պատասխանները ստացել ենք ոչ թե օրենքով նախատեսված նվազագույն ժամկետում՝ 5 աշխատանքային օրում, այլ ավելի ուշ: Իբրեւ հիմնավորում կառավարությունը նշել է, թե անհրաժեշտ է լրացուցիչ աշխատանք կատարել, ինչի համար ժամանակ է պետք: Օրենքով այս դեպքում նախատեսվում է առավելագույնը 30 աշխատանքային օր: Չնայած մեր պնդումներից ու հիշեցումներից հետո վարչապետի աշխատակազմը պատասխանել է առավելագույն հնարավոր ժամկետից ավելի շուտ, հարցադրումների մի մասը կորցրել է իր արդիականությունը՝ հաշվի առնելով այն փաստը, որ ինչպես մարտական գործողությունների ընթացքում, այնպես էլ դրանցից հետո իրադարձությունները զարգանում են շատ արագ, եւ լրահոսը խելահեղ տեմպ ունի: Այս դեպքում կարող է արդյունավետ լինել բանավոր տարբերակը, որն ամրագրված է օրենքով, սակայն Հայաստանում գրեթե բոլոր պետական հաստատությունները խուսափում են բանավոր հարցումներից՝ մտնելով կոմֆորտի գոտի՝ գրավոր հարցման ընթացակարգ: Մեր հարցումների պատասխանների վրա աշխատել են ՊՆ-ն, ԱԳՆ-ն, ՏԿԵՆ-ը, վարչապետի աշխատակազմը:

Բայց ստացվում է այնպես, որ այդ պատասխանները նոր հարցեր են առաջացնում: Եվ ընդհանրապես, կառավարության մանեւրումները զայրացած ու պատասխան պահանջող հասարակության առաջ այնքան հախուռն են, որ իշխանության մի մարմինը հակասում է մյուսին, նույն պաշտոնյան նույն հարցին տարբեր անգամներ տարբեր պատասխաններ է տալիս: Այսպես կառավարությունը խորացնում է իր հանդեպ եղած անվստահության փոսը:

Հիմա բերենք օրինակներ, թե ինչ ցցուն հակասություններ են եղել պետական մարմինների եւ պաշտոնյաների հայտարարություններում: Միանգամից ասենք, որ օրինակները կներկայացնենք այս եւ հաջորդող հոդվածներում:

Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածում հայկական կողմից գերեվարվել է ոչ թե 62, այլ 64 զինծառայող

Դեկտեմբերի 11-ին Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր եւ Խծաբերդ գյուղերի ուղղությամբ Ադրբեջանի ձեռնարկած հարձակողական գործողություններից հետո՝ դեկտեմբերի 13-ին, ՀՀ ՊՆ-ն հայտարարեց, որ թշնամին ունի զոհեր եւ վիրավորներ, իսկ հայկական կողմը՝ 6 վիրավոր: Նույն օրը վարչապետի աշխատակազմի «Հանրային կապերի եւ տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի հայկական միասնական տեղեկատվական կենտրոնը հերքեց «ադրբեջանական լրատվամիջոցների, տելեգրամյան ալիքների միջոցով տարածվող լուրերն ու տեսանյութերն այն մասին, թե Հադրութի շրջանում վերջին երկու օրերին տեղի ունեցած մարտական գործողությունների ընթացքում հայկական կողմը զոհեր ունի»։

Այս հերքումից ժամեր անց ԱԽ նիստում վարչապետը հայտարարեց. «Մենք ունենք առնվազն 6 վիրավոր, կան այլ տուժածներ, որոնց վերաբերյալ տեղեկությունը ճշտվում է»: Թե կոնկրետ ովքեր էին «այլ տուժածները»՝ զոհե՞ր, գերինե՞ր, Նիկոլ Փաշինյանը չասաց: Բայց տեղեկատվական կենտրոնի վերոնշյալ հերքումն այսպիսով առնվազն կասկածի տակ դրվեց:

Հասարակությունը պատասխան էր պահանջում, եւ ՀՀ ՊՆ-ն հայտնեց, թե ուսումնասիրում է տելեգրամյան ալիքներում տարածված տեսանյութերը հայկական կողմի հնարավոր գերիների մասին:

Ապա պաշտպանական գերատեսչությունը տարօրինակ հաղորդագրություն տարածեց, թե պարզաբանումներ է սպասում ՊԲ-ից: Վերջինս էլ դեկտեմբերի 16-ին հայտնեց, թե ամսի 15-ի երեկոյան «դեռեւս անհայտ պայմաններում կորել է կապը Հադրութի Հին Թաղեր եւ Խծաբերդ գյուղերի ուղղությամբ տեղակայված Արցախի ՊԲ մի քանի մարտական դիրքերի անձնակազմի հետ»։ Այս հաղորդագրությունն ավելի շատ հարցեր առաջացրեց. գերիների, վիրավորների ու զոհերի մասին ոչ մի պաշտոնական ինֆորմացիա չկար: Նույն օրը ՀՀ ՊՆ-ն հաստատեց տեսանյութի իսկությունը, որում երեւում է, թե ինչպես է հայ զինծառայողների մի խումբ դուրս գալիս շրջափակումից: Թշնամու նախահարձակ գործողությունից միայն 4 օր անց՝ ամսի 16-ին, ՊԲ-ն հայտարարեց, թե Խծաբերդ-Հին Թաղեր ուղղությունում «դեռեւս շարունակում են անհետ մնալ 73 մարդու մասին տեղեկությունները»: Սա առաջին անգամն էր, որ ՊԲ-ն գոնե կոնկրետ թիվ նշեց:

Դեկտեմբերի 17-ին Արցախի պաշտպանության բանակը հաղորդեց, որ ռուս խաղաղապահների կողմից «ՊԲ-ին է փոխանցվել, նախնական տեղեկություններով, Խծաբերդ-Հին Թաղեր ուղղությամբ տեղակայված հայկական մարտական դիրքերի մերձակա տարածքում հայտնաբերված 9 հայ զինծառայողի մարմին, որոնց զոհվելու հանգամանքները դեռեւս անհայտ են»:

Այսինքն՝ հայտարարված 73-ից 9-ի մարմինները հայտնաբերվեցին, մնացած 64-ի ճակատագիրն անհայտ էր:

Բայց հաջորդ օրը՝ ամսի 18-ին, ՊԲ-ն հայտարարեց. «Համացանցում սկսվել է շրջանառվել մի տեսանյութ, որում նշվում է, թե ադրբեջանական բանակը գերեվարել է 62 հայ զինծառայողի: ԱՀ պաշտպանության նախարարությունը տեղեկացնում է, որ վերջին օրերի ընթացքում ՊԲ պահպանության տակ գտնվող տեղամասում որեւէ զինծառայողի գերեվարման դեպք չի արձանագրվել եւ վերոնշված տեղեկատվությունն իրականությանը չի համապատասխանում»: Հայտնի չէր, թե թշնամու տարածած տեսանյութում երեւացող հայկական զինվորական համազգեստով մարդիկ որտեղ էին գերի ընկել, արդյոք դա Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածի զինվորներն էին, թե այլ տեղանքի զինծառայողներ, բայց ՊԲ-ի հերքումը, որում տեղանքի որոշակիացում չկար, առնվազն վստահություն չէր ներշնչում: Մյուս կողմից՝ Արցախի ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանը հաստատել էր, որ Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածում անհետ կորել է մոտ 60 զինծառայող:

ՊԲ-ի հերքումից 3 օր անց՝ դեկտեմբերի 21-ին, ՀՀ ՊՆ-ն հաղորդեց, որ նախարար Վաղարշակ Հարությունյանը հանդիպել է Հին Թաղեր-Խծաբերդ հատվածում ադրբեջանական գերության մեջ հայտնված զինծառայողների ծնողներին ու հարազատներին եւ հայտնել, որ «գերեվարված 62 զինծառայողների ցանկն արդեն փոխանցված է Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեին, իսկ նրանց անձնական գործերն ուղարկվել են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան»: 

Ուշադրություն դարձրեք, որ թե՛ ադրբեջանական տեսանյութում, թե՛ ՊՆ հաղորդագրությունում նշվում է 62 գերու մասին: Այսինքն՝ ՊԲ-ի նախորդ հերքումն անհիմն էր: Բայց վերը նշեցինք, որ 73 հոգուց հայտնաբերվել էր միայն 9-ի մարմինը, իսկ մնացած 64-ի ճակատագիրն անհայտ էր: Հենց այս պատճառով վարչապետին հարցրել էինք, թե Խծաբերդ-Հին Թաղեր ուղղությամբ հայկական կողմը քանի գերի եւ զոհ ունի: Մեր հարցման մեջ ներառված հարցերի պատասխանների մի մասը վարչապետի աշխատակազմը հավաքել է ՊՆ-ից ու ԱԳՆ-ից: Նշված հարցին, ենթադրաբար, պատասխանել է ՊՆ-ն:

«Արցախի Հանրապետության Հին Թաղեր-Խծաբերդ հատվածում ադրբեջանական գերության մեջ հայտնվել է 64 զինծառայող: Այդ մասին պաշտոնապես հայտնել է նաեւ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը (իրականում, ինչպես մեջբերեցինք վերեւում, ՊՆ-ն հայտնել է 62-ի մասին- հեղ.): Նրանց վերադարձի հարցը գտնվում է պետական կառույցների ամենօրյա ուշադրության կենտրոնում: Գերեվարված 64 զինծառայողների ցանկն արդեն փոխանցված է Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեին, իսկ նրանց անձնական գործերն ուղարկվել են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան: Հարցը գտնվում է նաեւ Արցախում տեղակայված ռուս խաղաղապահ զորախմբի ղեկավարության ուշադրության կենտրոնում (ՊՆ-ն, իր սովորության համաձայն, արտագրել է սեփական հաղորդագրության այս հատվածը՝ 62-ը դարձնելով 64- հեղ.): Նշված հատվածում հայկական կողմն ունեցել է 9 զոհ»:

ՀՀ ՊՆ-ն ասում է, թե ռուսները Խծաբերդից 3 կմ հեռավորության վրա են, ռուսների քարտեզը հերքում է

Դեկտեմբերի 13-ին կայացած ԱԽ նիստում Փաշինյանը հայտարարել էր, որ Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածում ռուս խաղաղապահների բացակայությունը, ինչի պայմաններում տեղի ունեցավ ադրբեջանական հարձակումը, առանձին քննարկման եւ վերլուծության նյութ է: Դեկտեմբերի 16-ին վարչապետին հարցրել էինք, թե արդյոք այդ ընթացքում ռուսական կողմի հետ պարզաբանվել է հարցը. ի վերջո, ո՞րն է եղել շփման գծի այդ հատվածում խաղաղապահների բացակայությունը: «Ըստ ռուսական կողմի պարզաբանման՝ Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածում ռուս խաղաղապահների բացակայությունը պայմանավորված է եղել ՌԴ խաղաղապահ ուժերի սահմանափակ հնարավորություններով»,- հայտնել են կառավարությունից:

ԱԽ նույն նիստում վարչապետը հայտարարել էր, թե դեկտեմբերի 12-ին ռուս խաղաղապահների փոքր ստորաբաժանում է մոտեցել մարտական գործողությունների գոտի, իսկ ամսի 13-ին խաղաղապահների ավելի մեծ ուժեր են մտել այդ տարածք: «Առավոտվանից ռուսական խաղաղապահներն ավելի մեծ ուժերով մուտք են գործել տվյալ հատված, եւ այս պահին իրավիճակը հարաբերականորեն կայուն է, առնվազն խաղաղապահների ներկայությունն այդտեղ որոշակի վստահություն է տալիս, որ հետագա էսկալացիայից խուսափելու շատ մեծ հավանականություն կա,- հայտարարեց Փաշինյանը:- Մեր առաջ, բնականաբար, խնդիր է՝ այդ հատվածում իրավիճակը լիարժեք համապատասխանեցնել նոյեմբերի 9-ի համատեղ հայտարարության դրույթներին, որտեղ հստակ արձանագրված է, որ հայտարարության ընդունման պահից զորքերը մնում են իրենց դիրքերում շփման գծի երկայնքով: Այսինքն՝ այստեղ նրբությունը նրանում է, որ Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածը գտնվում է Լեռնային Ղարաբաղի նախկին ինքնավար մարզի վարչական սահմաններից ներս, եւ հետեւաբար լիարժեք այդ պայմանավորվածությունների տրամաբանությունից է բխում, որ պետք է գտնվի հայկական ուժերի վերահսկողության ներքո, որովհետեւ նոյեմբերի 9-ի դրությամբ այդ տարածքները եղել են հայկական, պաշտպանության բանակի վերահսկողության ներքո»:

Բայց վարչապետի այս հայտարարությունից ժամեր անց ռուսական ուժերը դուրս եկան այդ տարածքից: «Ինչու՞ են ռուսական ուժերն այնտեղից դուրս եկել: Պարզաբանում եղե՞լ է ռուսական կողմից»,- հարցրել էինք Փաշինյանին, սակայն բովանդակային պատասխան չենք ստացել, ինչից կարող ենք ենթադրել, որ ռուսները հայկական կողմին պատճառաբանություն չեն ներկայացրել: Այս ու մեկ այլ հարցի կառավարությունից տվել են մեկ ընդհանրական պատասխան (ամենայն հավանականությամբ, պատասխան կազմողը կրկին եղել է ՊՆ-ն):

Այսպես՝ ռուսական խաղաղապահ ուժերն իրենց կայքում ամենօրյա ռեժիմով թարմացվող քարտեզում դեկտեմբերի 13-ին ու 14-ին Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածը ներառել էին իրենց պատասխանատվության գոտում (տես վերեւում), սակայն ավելի ուշ ամսի 14-ի քարտեզում փոփոխություն արվեց՝ նշված հատվածը կրկին ներկայացվեց որպես Ադրբեջանին անցած տարածք (տես ստորեւ): «Արդյոք սա նշանակում է, որ Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածն այլեւս չի վերահսկվում ո՛չ հայկական, ո՛չ էլ ռուսական ուժերի կողմից, եւ այնտեղ հայ զինվորական (այդ թվում՝ կամավորական) այս պահին չկա»,- դեկտեմբերի 16-ին հարցրել էինք վարչապետին:

Վերը նշված երկու հարցերի պատասխանը հետեւյալն է. «Սույն թվականի դեկտեմբերի 13-ից ՌԴ խաղաղապահ ուժերի հենակետ է ծավալված Խծաբերդ բնակավայրից մոտ 3 կմ դեպի հյուսիս՝ լեռ Գենդարադաղում»: Այս պատասխանի եւ ռուսական ուժերի թարմացվող քարտեզի միջեւ շատ մեծ հակասություն կա: Ռուսական կողմի քարտեզում կարող եք տեսնել, որ շփման գիծն ու ռուսական պատասխանատվության գոտին Արցախի հարավում դեկտեմբերի 14-ից ձգվում է Գենդարադաղ գագաթից շատ հեռու: Այդ կետից ուղիղ գծով մինչեւ Հին Շեն կամ Լիսագոր (տես ներքեւի նկարում), որոնք գտնվում են ռուսական ուժերի վերահսկողության տակ, 15 կմ է:

Քանի որ մեր հարցումն ուղարկել էինք դեկտեմբերի 16-ին, երբ ռուսներն, ըստ ամենայնի, արդեն հետ էին քաշվել Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածից, եւ իրավիճակն արտացոլված էր նրանց կողմից հրապարակված քարտեզում, ՊՆ-ի այս պատասխանն առնվազն տարօրինակ է:

Բերդաձորի ենթաշրջանում հայկական կողմը գերի կամ զոհ չի ունեցել

Ինչպես հայտնի է, Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածում հաջողություն գրանցելուց հետո ադրբեջանցիներն առաջացել էին մինչեւ Շուշիի շրջանի Բերդաձորի ենթաշրջանի գյուղեր՝ Հին Շեն ու Մեծ Շեն: Ն. Փաշինյանին հարցրել էինք, թե արդյոք ենթաշրջանում հայկական զինուժի կողմից գերիներ եւ/կամ զոհեր են եղել, ինչին ստացել ենք բացասական պատասխան:

Նկատել էինք նաեւ, որ ենթաշրջանում ադրբեջանական ուժերի հայտնվելը չի համապատասխանում եռակողմ հայտարարության որեւէ կետի, քանի որ այդ հատվածը պետք է լինի խաղաղապահ զորակազմի հսկողության տակ: Ըստ այդմ՝ ի՞նչ աշխատանք է տարվում ռուսական ուժերի հետ այս ուղղությամբ: Այս հարցին ի պատասխան՝ վարչապետի աշխատակազմը բերել է «Ազատություն» ռադիոկայանին տված նրա հարցազրույցից (16.12.2020) մի հատված, որում Փաշինյանն ասել է, թե «իրավիճակը Հին Շենի շուրջ արդեն հանգուցալուծվել է, եւ այդ հատվածում իրավիճակը հանգուցալուծվում է: Եվ կա հետեւյալ պայմանավորվածությունը՝ Լաչինի միջանցքում, ինչպես բխում է համատեղ հայտարարությունից, չպետք է լինեն ո՛չ ադրբեջանական եւ ո՛չ էլ հայկական զորքերի ստորաբաժանումներ, եւ ամբողջությամբ Լաչինի միջանցքը պետք է լինի ռուս խաղաղապահների վերահսկողության ներքո»: 

Շարունակելի

Առաջին լուսանկարը՝ արխիվից

Մեկնաբանություններ (8)

Anahid
I follow the comments section of Hetq postings, and am often disappointed that there is no response from the writer/journalist to the specific comment. Vahe Saroukhanian did respond, and that is rare and commendable! Yes, the article repeats what we know, that the government was incompetent during the war, incompetent and arbitrary. A different approach (different from a set of general comments in the first section, and then a summary of instances) and questions are necessary in the case of such a vast and layered topic. It would have been more useful if the article had taken the government restrictions as a starting point rather than a conclusion, and asked why the media failed so miserably and so consistently in going beyond the triumphalist rheotric of the official line. Also, what sources is Saroukhanian thinking of when he says, Go find the sources and read them. It would be useful to us all if these Armenian sources are listed. I tried hard to find Armenian-language reports of the events as they were unfolding, and was not successful. Saroukhanian appears mildly defensive. This is often true of such debates between the diaspora voices and those in Armenia, and indicative of the vast divides that separate the two entities. But I also think that he is hemmed in by a culture that refused to question the official line of Armenia’s heroic stand. To be fair, the entire Armenian world was blind, did not question the official line when things seemed quite clear to a very small minority that, as someone said in private, "We had lost the war before it began." We must not forget that the diaspora, ostensibly exposed to international journalism and currents of political thought was also glued to the official Armenian narrative--for fear of what? The diaspora was complicit in this blind, unquestioning posture. If Armenian journalists may have excuses, the diaspora voices had none!This point the commentators forget or disregard. I wish more Hetq journalists would engage with their readers in the way that Saroukhanian has done--and if need be in Armenian, that's his prerogative. No need for apologies.
Levon
Why is the reporter so surprised that the government can't or won't release certain facts today, after the war, when the same government basically disseminated misinformation during the war. This is the modus operandi of most governments. Nothing new here.
Robert
I just came across this discussion about how the media in Hayasdan reported during the war. I agree with both the author and garbis. They both have valid points. What I'd like to say is that because Hetq and others were restricted, by law, about what they could publish, readers were forced to turn to foreign outlets for additional coverage. That's not a bad thing. readers needed a variety of news sources to get some sense of the reality taking place. Given that most media outlets in Armenia basically were restricted to government "facts", the ongoing official misinformation was so exaggerated in the Armenian press that it took on the mantle of "truth". This was a disservice to readers outside Armenia. Videos and photos of bombed out Stepanakert and Shushi were followed by ministry of defense reports that Armenian forces were registering certain successes on the battle field and that there was still hope of a victory. I saw nothing in the press, at least the Englsih press in Armenia, that questioned the Armenian government's line. I would urge reporters in Armenia to read examples of prominent warcoverage to get some ideas.
Garbis
I thank the author for his revelations regarding the problems Hetq and other Armenia-based news outlets faced covering the war, and I appreciate the challenges they faced when working under government restrictions. I do not underestimate those restrictions and applaud the work done by the Hetq editor and Tatul Hakobyan (and others) to cover the war independent of government propaganda. But the main thrust of my critique remains valid, especially when Hetq's foreign readership turned to Hetq to understand what was actually taking place as the war progressed. To say that Baghdasaryan and Hakobyan posted a counter-narrative on their Facebook pages is not an argument to prove the "independence" of the Armenian press. Must foreign readers read their personal posts to get war coverage? This seems absurd. Readers outside Armenia should be able to turn to the Hetq and CivilNet websites for war news and not Facebook posts! It is not a question of readers "sitting in their warm chairs" while others "risk their lives"...This is what war journalists do! They take risks! I agree that the press in Armenia is woefully under-resourced, both financially and in terms of qualified staff, to cover emergency situations like war. I do not know what steps can be taken to address this resource problem. Perhaps Hetq can think about introducing paid subscriptions so that readers would pay for its coverage. In conclusion, when the next war breaks out, and sadly it will, the press in Armenia cannot merely depend on two or three reporters going to the frontline, hoping that their "personal connections" will allow them to provide independent war coverage. Readers outside Armenia will again turn to foreign news outlets for coverage. It's not a question of war reporters revealing "state secrets". Rather, it's an issue of providing news alternatives that do not parrot the government line. I'm sorry, but the war coverage of Hetq, CivilNet and others (at least the English versions) seemed all to willing to adhere to the government restrictions, to the extent that, at times, all we read were reports that mimicked the defense ministry verbatim...If readers wanted to follow official news they could have easily visited the defense ministry website or the FB page of the Unified Info Center. I didn't expect to see the same in Hetq. I write all this as constructive criticism, and not as a rhetorical attack. I hope that Hetq and other news outlets are aware of the issue and see the need to review what was done and how to improve things. Thank you.
Վահե
Ի տարբերություն Ձեզ՝ իմ մայրենի լեզուն հայերենն է։ Ես էլ զարմանում եմ Ձեր զարմանքի վրա, որ ըստ էության նեղվում եք հայերեն պատասխան կարդալուց։ Առաջին՝ ես մտածում, գրում ու խոսում եմ հայերեն, ու չնայած ռուսերենի ու անգլերենի էլ տիրապետում եմ, հայերի հետ (կարծեմ հայ պիտի լինեք) խոսում եմ հայերեն։ Այլ բան, որ որոշ հայեր նեղվում են հայերեն գրից։ Եթե Էդիկ Բաղդասարյանի ու Թաթուլ Հակոբյանի ռեպորտաժները չեք կարդացել կամ դիտել, կարդացեք, դիտեք։ Հղումները կան կայքերում, գտնելը դժվար չէ։ Եթե տեղյակ չեք անդրկուլիսյան զարգացումներից, թե ինչ են արել այդ մարդիկ Արցախում, խորհուրդ կտամ գնահատականների հարցում չշտապել։ Եթե տեղյակ ճեք, թե ինչպես էին սոցցանցի որոշ օգտատերեր հարձակվել Հակոբյանի վրա, ուղղակի տեղյակ եղեք։ Ի դեպ, սոցցանցը եւս լսարանի հետ շփվելու ձեւ է, որի շրջանակներում Բաղդասարյանն ու Հակոբյանը ակտիվ են եղել։ Ես բերում եմ նրանց օրինակը, ում աշխատանքի որակը գիտեմ եւ գնահատում եմ։ Ի տարբերություն Ձեր նշած արտասահմանցի լրագրողների, որոնց ՀՀ կառավարությունը բացարձակ ազատություն էր տվել ու որոնց վրա ըստ էության որեւէ տեղական օրենք չէր տարածվում (գուցե զարմանաք , թե այդ ինչպես, ես կասեմ՝ հենց այդպես), ու նրանց ուղեկցում էին շատ տեղեր, տալիս արտոնություններ, հայաստանցի լրագրողների գործունեությունը սահմանափակված է եղել, գիտեք, թե ոնց։ Վերը նշված երկու լրագրողներն աշխատել են իրենց փորձի ու կապերի միջոցով առաջնագիծ հասնել եւ իրականությունը ներկայացնել ընթերցողին։ Հետքի գլխավոր խմբագիրն ու լուսանկարիչը իրենց կյանքն են վտանգել՝ թշնամու արկերի տակ մարտական գործողությունը լուսաբանելիս, որ Ձեզ նմանները տաք աթոռին նստած թացը չորի հետ խառնեն ու բոլոր լրագրողներին մի արշինով չափեն։ Հետքի պատրաստած տեսանյութը նույն կառավարության աջակիցների կողմից սրերով ընդունվեց, որովհետեւ դա մեծ հաշվով դեմ էր իշխանության սահմանափակումներին, բայց մենք տեղի չենք տվել։ Այդ նկարահանված նյութի հետեւից ընկել էին Ձեր ընթերցած արտասահմանյան լրատվամիջոցներից շատերը, որովհետեւ իրենք նման տեղ, նման պայմաններում չեն հայտնվել ամբողջ պատերազմի ժամանակ՝ նույնիսկ ունեցած արտոնությունների պարագայում։ Բայց ինչպես ասում են՝ ուրիշի ձեռքով կրակից շագանակ հանելն էլ ձիրք է։ Ձեր նշած արտասահմանցիները, առանց մատնաչափ մտածելու կոնկրետ այս դեպքում ռազմական գաղտնիքի մասին, որը կարող էր վնասել ու վնասել է հայկական շահերին, գրել, ցույց են տվել բաներ, որոնք պարզապես չէին անի , եթե իրենց երկրի պատերազմը լուսաբանեին։ Ու նման վայ֊լրագրողների պատճառով տուժել է նաեւ հայկական ուժերի անվտանգությունը։ Եթե հետեւել եք լրահոսին ու տարբերակում եք ռազմական գաղտնիքն ու անթույլատրելին թույլատրելիից, կհասկանաք ինչի մասին եմ խոսում։ Օրինակները ռուսական մեդիայից մինչեւ արեւմտյան մամուլ կան։ Կարծում եմ՝ մեդիագրագիտության հետ խնդիր չպիտի ունենաք ու հասկանում եք, թե ինչ չափանիշների մասին է խոսքը։ Այն որ կարելի էր անել արածից ավելին, միանշանակ է, բայց դրա համար ռեսուրսներ են պետք։ Ես խոսում եմ միայն իմ լրատվամիջոցի մասին, ուրիշների համար թող ուրիշները խոսեն։ Եվ ամենակարեւորը՝ սեփական պատերազմը լուսաբանելը լրիվ այլ բան է, կողքից երկու հոգու կռիվը լուսաբանելը՝ այլ բան։ Կարծում եմ՝ այսքան հայերեն կարդալուց (եթե չեք թարգմանում անգլերեն) շատ դժվարություն չունեցաք։
Garbis
I’m disappointed to see the defensive posture taken by the author in response to my criticism, which remains valid, that the press in Armenia failed to offer any counter-narrative to the government’s propaganda during the war. This was the main thrust of my comment and the author failed to provide any evidence to the contrary except for referring to some nameless “experienced war journalists” in Armenia. I followed the war coverage of Hetq, CivilNet and a few other English-language news outlets and cannot recall even one article/report that questioned, in any substantive manner, the government’s line that Armenian forces “were heroically resisting” and were “on the verge of turning around the situation on the ground. To be honest, at times, the press in Armenia resembled an arm of the government/ministry of defense than an independent source of news. The fact that daily “war reports” of Hetq were mere copy paste jobs of the defense ministry and the Unified Info Center proves my point. Yes, there were a few times when journalists made the long trip to the Artsakh frontline to provide coverage, but what they offered readers was less than professional. Asking soldiers “how do you feel?” and “do you have enough to eat?”, and similar simple questions is not considered comprehensive war coverage. No wonder so many looked to foreign sources to get a more rounded picture of what was happening on the ground on both sides of the frontline. Yes, I understand that the Pashinyan government ordered the press to exclusively use “official” sources when reporting during the war, but if the press fails to challenge such restrictions, we’ll merely face more inadequate and one-sided coverage if war breaks out again. I read that many in Armenia are disillusioned, and rightly so, over how the government disseminated misleading PR during the war. Sadly, to date, I have seen no sign that the press in Armenia is ready to review its role in magnifying the official misinformation; dare I say disinformation, during the war. Can the author cite any example (with links) where Hetq or any other outlet offered a counter-narrative to the government’s “propaganda” DURING the war? It’s easy to do so AFTER the war. (BTW, I was surprised to see that the author opted to respond in Armenian, even though my comment was in English and followed the English version of his article. I muddled through anyway.)
Վահե
Գարբիս, Ձեր գրածը ցույց է տալիս, որ քաջատեղյակ չեք հայաստանյան մեդիայից ու հայ լրագրողներից, հատկապես էն մարդկանցից, ովքեր ամբողջ պատերազմի ժամանակ եղել են Արցախում, էդ թվում՝ առաջնագծում ու խոսել են իրավիճակի, ընթացիկ զարգացումների մասին: Եթե ավելի լավ ծանոթ լինեիք թե՛ այդ մարդկանց, թե՛ նրանց կատարած աշխատանքին, կհասկանայիք հոդվածի առաջին պարբերության իմաստն ու էությունը: Իսկ Ձեր ասած արտասահմանցի լրագրողների աշխատանքը «լավ» ենք տեսել:
Garbis
The author needn't delve into so much detail to prove that the current government is dysfunctional, especially when it comes to official pronouncements on developments far from Yerevan. I would have thought that a much more insightful and constructive story would have been how the media in Armenia covered the war itself, and how it generally failed to provide readers another narrative other than "government propaganda". The author writes of "experienced war journalists" , and how they were "neglected". Sadly, those journalists were foreign-based and not homegrown. The media in Armenia, overall, continued to parrot the government's line during the war. Why? Is it because journalists in Armenia don't have the resources to provide independent coverage? Is it because, during wartime, they feel obligated to tow the patriotic line spewed by the government? This is the question to be asked! War coverage is not reporting every time one side or the other downs an enemy drone or hits a tank. It is far more complex and nuanced. The Armenian media needs to ask itself some tough questions before the next war suddenly breaks out.

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter