«Հետքը» զրուցել է Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի պատգամավոր, «Ֆրանսիա-Հայաստան» բարեկամության խմբի անդամ Ֆրանսուա Պուպոնիի հետ։

Դուք Հայաստան եք այցելել Հայոց ցեղասպանության 106-րդ տարելիցի միջոցառումներին մասնակցելու նպատակով, սակայն շատ ակտիվ եք նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության, մասնավորապես՝ հայ ռազմագերիների վերադարձին առնչվող հարցերում: Ապրիլի 27-ին բանաձևի առաջարկ եք ներկայացրել՝ կոչ անելով Ֆրանսիայի կառավարությանը գործուն միջոցներ ձեռնարկել՝ Ադրբեջանից պահանջելու, որպեսզի ռազմագերիներն անհապաղ վերադարձվեն հայրենիք: Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք՝ հաշվի առնելով ֆրանսիական դիվանագիտությունը, Ֆրանսիայի դերը Մինսկի խմբում, ինչպես նաև Ադրբեջանի դիրքորոշումը:

Մի շարք գործընկերների հետ միասին մենք կարծում ենք, որ Ֆրանսիան գուցե փոքր-ինչ բացակա է եղել Մինսկի խմբից վերջին տարիներին: Այդ պատճառով է, որ Ազգային ժողովում ընդունեցինք Արցախի ճանաչման բանաձևը, որպեսզի Ֆրանսիան լինի առաջին երկիրը, որը դա կանի։ Բացի դրանից՝ ես ներկայացրեցի ռազմագերիների վերադարձի վերաբերյալ բանաձևը, որովհետև դա պարզապես խայտառակություն է. այն, ինչ Ադրբեջանն անում է այդ ռազմագերիների հետ, խախտում է բոլոր պատերազմական օրենքները, խախտում է միջազգային իրավունքը: Եվ խորհրդարանում այս տեքստի ընդունման նպատակն այն է, որ Ֆրանսիան ճնշում գործադրի այդ հարցում: Ես ցանկանում եմ, և մի շարք մեր զրուցակիցներ, որոնց հանդիպել ենք այս այցի շրջանակում, նույնպես ցանկանում են, որ Ֆրանսիան կարևոր դեր վերստանձնի Մինսկի խմբում, բնականաբար, Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հետ համաձայնությամբ: Այսինքն, այն ամենն, ինչ անում ենք, միտված է նրան, որ Ֆրանսիան կրկին դառնա այս հակամարտության կարևոր դերակատար, և որպեսզի վերջապես կարողանանք լուծել հակամարտությունը՝ Արցախի գոյատևումն ապահովելու համար, որպեսզի այն կարողանա ապրել անկախ, որպես ճանաչված պետություն, ու նաև անվտանգության երաշխիքով ապագայի համար, քանի որ այն չի կարող շարունակել ապրել այս իրավիճակում, երբ, ինչպես տեսանք, Արցախը չափից ավելի շատ ագրեսիայի է ենթարկվում Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից, ուստի պետք է ապահովել Արցախի գոյատևումը:

Հայտնի է, որ խորհրդարանի բանաձևերն ավելի շատ խորհրդատվական, քան պարտադիր բնույթ են կրում, ինչպե՞ս կարձագանքի, Ձեր կարծիքով, կառավարությունը...

Եթե դիտարկեմ Արցախի ճանաչման վերաբերյալ երկու բանաձևերի օրինակը, որ ընդունվել են Սենատի և Ազգային ժողովի կողմից, կառավարությունը չի կարող անտեսել դրանք: Երբ Ֆրանսիայում պառլամենտը որևէ բան է արտահայտում, դա պարտավորեցնում է երկրին: Ուստի, եթե առաջիկայում Ազգային ժողովը, այնուհետև Սենատն ընդունեն իմ առաջարկած բանաձևը՝ ռազմագերիների ազատ արձակման վերաբերյալ, դա կլինի Ֆրանսիայի հանձնառությունը և Ֆրանսիայի խոսքը: Ի դեպ, հեռախոսազրույց է տեղի ունեցել նախագահ Մակրոնի և վարչապետ Փաշինյանի միջև, ինչպես նաև նախագահ Մակրոնի և նախագահ Պուտինի միջև, և ես կարծում եմ, որ Ֆրանսիան արդեն հասկացել է, որ ներկայիս իրավիճակն ընդունելի չէ, և որ անհրաժեշտ է վճռական դիրքորոշում գրավել՝ Արցախի անվտանգությունն ապահովելու համար, այնպես որ, այն բանաձևերը, որ մենք ընդունում ենք, նաև այդ նպատակն ունեն՝ Ֆրանսիայի դիրքը հստակեցնել:

Ե՞րբ եք մտադիր քվեարկության դնել բանաձևը:

Առաջիկա շաբաթներում: Առաջարկությունը ներկայացված է, մի շարք պատգամավորներ ստորագրել են այն, այնպես որ, հենց որ առիթը ունենանք, ինչը կլինի առաջիկա մի քանի շաբաթվա ընթացքում, մենք կառաջարկենք Ազգային ժողովին քվեարկության դնել այդ բանաձևը:

Նախորդ անգամ, Ֆրանսիայի պետքարտուղար Ժան Բատիստ Լըմուանը, որը ներկա էր Սենատի քննարկումներին, ասաց, որ Ֆրանսիան չի կարող որևէ կողմին հարել այս հակամարտությունում, քանի որ միջնորդ է հանդիսանում Մինսկի խմբի շրջանակներում, ուստի եթե ճանաչի Արցախի անկախությունը, դա նրան կզրկի Ադրբեջանի հետ խոսելու հնարավորությունից:

Այո: Դա եղել է Ֆրանսիայի կառավարության դիրքորոշումը՝ տարիներ ի վեր: Չեզոքություն՝ երկխոսությունը վարելու համար: Սակայն երբ տեսնում ենք այդ չեզոքության արդյունքը Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի պայմաններում, դա նշանակում է, որ Ֆրանսիայի քաղաքականությունն այս հարցում ճիշտ չի եղել: Ուստի այժմ անհրաժեշտ է փոխել քաղաքականությունը: Քանզի չեզոքության քաղաքականությունը չխանգարեց Ադրբեջանին հարձակվել Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի վրա: Եվ կարծում եմ, որ Ֆրանսիայի կառավարությունն այժմ գիտակցում է դա: Եվ գիտակցում է, որ ավելի հստակ դիրքորոշում է պետք, և այն, ինչ տեղի է ունեցել Ղարաբաղում, պարզապես անհանդուրժելի և անասելի ագրեսիա է, Արցախի գոյատևումն է դրած խաղասեղանին, և շատ լավ գիտենք, որ դրա հետևում կարող է լինել հենց Հայաստանի գոյատևման հարցը: Գիտենք նաև, որ ադրբեջանցիների և թուրքերի ցանկությունն է այնուհետև հասնել Հայաստանի հարավ: Այսպիսով, տեսնում ենք, որ չեզոքությունն արդյունավետ չի եղել, ուստի մենք կողմնակից ենք Ֆրանսիայի առավել ազդեցիկ ներկայության և միջամտության, և կարծում եմ, որ կառավարությունը սկսում է հասկանալ դա:

Ի՞նչ պատժամիջոցներ կարող է կիրառել Ֆրանսիան Ադրբեջանի դեմ։

Կարող են լինել տնտեսական պատժամիջոցներ, կարող են լինել դիվանագիտական պատժամիջոցներ, կարելի է նաև ՄԱԿ-ի հետ համատեղ միջոցներ ձեռնարկել, սակայն առաջին հերթին Մինսկի խմբի շրջանակներում պետք է քայլեր ձեռնարկվեն, քանի որ այսօր, եթե նայենք երեք համանախագահներին, տեսնում ենք, որ Ֆրանսիան՝ նախագահ Մակրոնը հստակ դիրքորոշում է արտահայտել, Միացյալ նահանգները երկու կարևոր դիրքորոշում են արտահայտել՝ նախ Ցեղասպանության ճանաչման առումով, ապա ռազմական համագործակցության առաջարկ է արել Հայաստանին։ Եվ Ռուսաստանը, որը նույնպես ներկա է, որն ապահովեց հրադադարը, և որն այսօր ապահովում է Արցախի անվտանգությունը: Այսինքն, տեսնում ենք, որ Մինսկի խմբի երեք համանախագահները հասկացել են, որ Ադրբեջանի վարքն անընդունելի է: Այսինքն, կարելի է ավելի ուժեղ դեր ստանձնել որպես Մինսկի խումբ, բայց կարող են լինել նաև տնտեսական և դիվանագիտական պատժամիջոցներ:

Ըստ Ձեզ, արդյո՞ք կոնսենսուս կա Մինսկի խմբի ներսում՝ երեք երկրների միջև:

Արդյոք կարելի՞ է արդեն խոսել կոնսենսուսի մասին: Վստահ չեմ: Կարելի է առնվազն ասել, որ, ըստ իս, երեք երկրները համարել են և համարում են, որ Ադրբեջանի կողմից իրականացրած ագրեսիան Թուրքիայի աջակցությամբ, անընդունելի էր: Եվ այն, թե ինչպես են վարել հակամարտությունը, ինչպես են վարվում ռազմագերիների հետ, արժանապատիվ չէ, ընդունելի չէ, հետևաբար, այս երեք մեծ երկրները հասկացել են, որ պետք է, կասեի, վերջ տալ Ադրբեջանի և Թուրքիայի այս պահվածքին:

Ադրբեջանն արցախյան այս պատերազմում ֆրանսիական տեխնոլոգիաներ է կիրառել, ինչպես նաև կանադական, իսրայելական։ Թուրքական արտադրության «Բայրաքթարների» վրա կան բաղադրիչներ՝ արտադրված ֆրանսիական «Beringer Aero» եւ «ASB Aerospatiale Group» ընկերությունների կողմից: Բացի դրանից՝ Ալիևը հայտարարել է, որ արբանյակների կիրառումն իրենց առավելություն է տվել այս պատերազմում: Խոսքն «AzerSky» արբանյակի մասին է, որն ուղեծիր է բարձրացվել «Airbus»-ի միջոցով: Ինչպիսի՞ն է Ձեր դիրքորոշումը ռազմական ագրեսիա դավանող Թուրքիային եւ Ադրբեջանին նման տեխնոլոգիաներ վաճառելու վերաբերյալ։ Ես այս հարցը տվեցի Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ի ներկայացուցչին, սակայն պատասխան չստացա:

Գիտեք, իմ գործընկեր Ֆրանսուա Ռոշբլուանի հետ Ազգային ժողովում մոտ երեք-չորս տարի առաջ ցանկանում էինք հետաքննող հանձնաժողով ստեղծել՝ հստակեցնելու համար Ֆրանսիայի, ֆրանսիական ձեռնարկությունների, ֆրանսիացի քաղաքական գործիչների կասկածելի հարաբերությունները Ադրբեջանի հետ: Գաղտնիք չէ, որ Ադրբեջանը կարող է բավական հուժկու լոբբինգ իրագործել: Նրանք մեծ գումարներ են ծախսում դրա վրա: Եվ գիտենք, որ կան մարդիկ, ձեռնարկություններ, որոնք շատ սերտ հարաբերություններ ունեն Ադրբեջանի հետ: Եվ Ֆրանսիան արժանապատիվ վարք չի դրսևորել այս հակամարտությունում, քանզի մեր հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ անընդունելի էին: Ինչպես ասացիք, կային նաև այլ երկրներ, ինչպես Կանադան, Իսրայելը, որոնք տնտեսական որոշում են կայացրել ռազմական կամ վերահսկողական արտադրանք վաճառել, ինչը թույլ է տվել Ադրբեջանին առավելություն ունենալ հակամարտությունում: Առավելություն, որն ամբողջապես ձևափոխել է հակամարտության հետևանքներն ու արդյունքները: Ադրբեջանը տեղում օգնություն է ստացել Թուրքիայից, որը ՆԱՏՕ-ի անդամ պետություն է, իսկ ՆԱՏՕ-ի շրջանակներում Թուրքիան Ֆրանսիայի դաշնակիցն է: Տեսնում ենք, որ այդ իրավիճակն այլևս անընդունելի է: Ե՛վ ադրբեջանցիների, և՛ թուրքերի կեցվածքն ընդունվել է բազում երկրների կողմից, ներառյալ՝ Ֆրանսիայի: Մենք, իհարկե, դատապարտել ենք այն, մենք միշտ համարել ենք, որ Ֆրանսիայի դիրքը, որը պաշտոնապես չեզոք էր, սակայն նաև Ադրբեջանի հետ համագործակցային, անընդունելի էր և վատ էր ավարտվելու: Դժբախտաբար, մենք իրավացի էինք, և կարծում եմ, որ և՛ ֆրանսիացիները, և՛ այլոք հասկացան, որ պետք է փոխել կեցվածքը Ադրբեջանի և Թուրքիայի հանդեպ:

Այդ նախաձեռնությունը, որի մասին խոսեցիք, հաջողությամբ պսակվե՞ց:

Այո, բացահայտվեցին բազում բաներ, իմացանք մի շարք ֆրանսիական ձեռնարկությունների մասին՝ գյուղմթերքների վերամշակման, արդյունաբերության ոլորտում, որոնք հարաբերություններ ունեն Ադրբեջանի հետ: Շատ լավ գիտենք, որ Ադրբեջանը ժողովրդավար երկիր չէ: Եվ որ այդ երկրի կառավարման ձևը մտահոգիչ է: Այսօր Ֆրանսիան, ինչպես նաև մի շարք այլ եվրոպական երկրներ քննադատում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինին, որովհետև վերջինս մեկ ընդդիմադիրի է ձերբակալել: Նրա արածը լավ չէ, իհարկե: Սակայն իմանալով իրավիճակը Թուրքիայում և Ադրբեջանում, որտեղ ընդդիմադիրները, մասնավորապես՝ Թուրքիայում, տասնյակ հազարներով են բանտարկված, Ադրբեջանում՝ նույնպես մեծ թվով, ոչ ոքի մտքով չի անցնում դրա համար պատժամիջոցներ կիրառել Թուրքիայի կամ Ադրբեջանի դեմ: Այսինքն, կարծում եմ՝ այստեղ երկակի ստանդարտներ են կիրառվում, ինչն ընդունելի չէ: Մենք՝ Ֆրանսիայում, արդեն մի քանի տարի մի քանի խորհրդարանականներով ճնշումներ ենք գործադրում կառավարության վրա՝ այդ դիրքորոշումը փոխելու համար:

Ֆրանսուա Պուպոնին (ձախից)՝ Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպմանը (լուսանկարը՝ վարչապետի կայքից)

Արդյո՞ք միջազգային քաղաքականության մեջ կեղծավորություն չէ՝ մի կողմից խոսել հումանիզմի, ժողովրդավարության և այլնի մասին, իսկ մյուս կողմից զենք և զինամթերք արտահանել ամբողջատիրական երկրներ:

Այո, իհարկե: Բայց դա վերաբերում է շատ երկրների, որտեղ տնտեսական նկատառումները վեր են դասվում բարոյական և մարդասիրական նկատառումներից: Մենք քննադատում ենք այդ մոտեցումը, և բազմաթիվ են քննադատողները, սակայն, դժբախտաբար, մեծ տերությունները և, մասնավորապես, զենք արտադրողները, զենքի առևտրով զբաղվողները երբեմն մասնակցում են հակամարտությունների, ինչպես այս դեպքում, թույլ տալով բռնապետություններին սպանել մարդկանց, որոնք հանգիստ ապրում են իրենց հողի վրա: Իրավացի եք:

Ձեր հարցազրույցներում խոսել եք իսլամի քաղաքական դերի աճի եւ դրա ազդեցության մասին։ Թուրքական համայնքի ճնշումների հետեւանքով տարիներ առաջ դուք պարտվեցիք Սարսելի քաղաքապետի ընտրություններում։ Արդյո՞ք Ֆրանսիայի վարած պայքարը քաղաքական իսլամի դեմ արդյունավետ է:

Գիտեք, ես առաջին ահազանգողներից մեկն եմ եղել մի քանի այլ մարդկանց հետ միասին: Արդեն մի քանի տարի է, ինչ ահազանգում եմ իմ երկրում, ասելով, որ խնդիր ունենք: Խնդիր ունենք քաղաքական իսլամի հետ, խնդիր ունենք «Մուսուլման եղբայրների» և շատ մեծ խնդիր՝ Թուրքիայից եկող «Մուսուլման եղբայրների» հետ, մասնավորապես՝ «Միլի Գյորյուշ» խմբի, ինչպես նաև «Գորշ գայլերի» հետ: Երկար ժամանակ մեզ չէին լսում, մենք դատապարտում էինք այդ ամենը, ահազանգում, սակայն մեզ չէին լսում, չէին հասկանում, չէին ցանկանում հասկանալ: Ահաբեկչական հարձակումները, որ տեղի ունեցան Ֆրանսիայում, և այն փաստը, որ գնալով ավելի շատ էին ահազանգողները քաղաքական իսլամի վերաբերյալ, հանգեցրեց նրան, որ Հանրապետության նախագահը և կառավարությունը որոշեցին գործել: Կասեի, որ վաղուց ժամանակն էր, և ողջունում եմ այդ քայլը: Ընդունվեց հանրահայտ օրենքը անջատողականության մասին («Հանրապետության սկզբունքների հարգանքի վերաբերյալ» օրենք), որն ընդունվեց Ազգային ժողովում և ներկայումս պետք է քննարկվի Սենատում: Սա հստակ ցույց է տալիս, որ Ֆրանսիան կամենում է արձագանքել: Սակայն պետք է նշել, որ դեռ շատ հեռու ենք նպատակակետից: Ի ցույց դրված կամքի, ընդունված օրենքի և տեղում իրականության միջև երկար ժամանակ կանցնի: Կարծում եմ, որ դեռ բոլոր ֆրանսիացիները, բոլոր քաղաքական պատասխանատուները և կառավարության ներկայացուցիչները չէ, որ հասկացել են իրավիճակի լրջությունը: Ոմանք նույնիսկ մեղսակից են այդ քաղաքական իսլամին: Ուստի կարծում եմ, որ պետք է շարունակել խոսել, դատապարտել, հնչեցնել, որպեսզի Ֆրանսիան գիտակցի իրավիճակի լրջությունը և պայքարի այդ չարիքի դեմ, որ ներկայացնում է քաղաքական իսլամը և «Մուսուլման եղբայրների»՝ մասնավորապես թուրքական ցանցերի հաստատումը մեր երկրում:

«Գորշ գայլերի» գործունեությունն արդեն արգելված է, այնպես չէ՞։

Այո, իրավաբանորեն նրանք արգելված են, բայց փաստացիորեն շարունակում են ներկա լինել: Երբ որևէ ասոցիացիա եք արգելում, դրա անդամները կարող են այլ ասոցիացիա հիմնել: Ֆրանսիան նաև ժողովրդավար երկիր է, խոսքի ազատություն է այնտեղ գործում... Այսինքն՝ պետք է կարողանանք միաժամանակ պաշտպանել մեր ազատությունները, բայց նաև թույլ չտալ, որ նրանք, ովքեր ոտնձգություն են կատարում մեր ազատությունների դեմ, օգտագործեն դրանք: Եվ դա շատ բարդ է: Բայց, համենայն դեպս, Հանրապետության նախագահը, ինչպես նաև ներքին գործերի նախարարը վերջապես նշեցին, գիտակցեցին, որ թուրքական ցանցերը խնդրական են մեր հողի վրա:

Ստրասբուրգում, որի քաղաքապետը հայուհի է, նոր մզկիթ է կառուցվելու:

Դա այս երկրի ողբերգությունն է: Ֆրանսիայում գոյություն ունի մի երևույթ, որն անվանում են իսլամաձախություն (իսլամամետ ձախ ուժեր): Իրականում կան բազում ձախակողմյան կամ բնապահպան կուսակցություններ, որոնք որոշել են համաձայնության գալ իսլամիստների հետ: Ոմանք դա անում են գիտակցորեն, գիտեն, թե ինչ են անում, ոմանք էլ անգիտակցաբար՝ որոշակի միամտությամբ: Կոնկրետ այս դեպքում` «Միլի Գյորյուշի» պարագայում, անկեղծորեն, Ստրասբուրգի քաղաքապետը գիտեր, թե ինչ է անում: Նա, ի վերջո, հասկացավ, և հաշվի առնելով նրա հայկական ծագումը՝ Ֆրանսիայում հայ սփյուռքի ներկայացուցիչները նաև ջանացին բացատրել նրան, և նա, ի վերջո, որոշեց ետ կանչել ֆինանսավորումը։ Ի դեպ, «Միլի Գյորյուշը» ետ վերցրեց իր ֆինանսավորման դիմումը: Այսինքն, ի վերջո, Ստրասբուրգի քաղաքապետարանը չի վճարի Ստրասբուրգում թուրքական մզկիթի համար: Բայց, իսկապես, հնարավոր են նման իրավիճակներ, երբ քաղաքական մի համաձայնության արդյունքում, հաճույք պարգեւելու նպատակով, փորձում են բարյացակամ լինել, և արդյունքում մեկը, որ ցեղասպանության վերապրողների հետնորդ է, կարող է ֆինանսավորել մզկիթ այն մարդկանց համար, ովքեր չեն ճանաչում ցեղասպանությունը, ովքեր ժխտում են ցեղասպանությունը: Եվ սա անհնարին իրավիճակ է: Օրինակ, ինձ հաջորդած Սարսելի քաղաքապետը շինարարության թույլտվություն է տվել Սարսելում «Միլի Գյորյուշի» մի հաստատության համար: Եվ այս երկակի խաղն այլևս ընդունելի չէ: Այժմ մարդիկ ավելի տեղեկացված են, քանի որ նույնիսկ Հանրապետության նախագահը և ներքին գործերի նախարարը խոսել են «Միլի Գյորյուշի» մասին: Մենք կարծում ենք, որ իրադրությունն աստիճանաբար ավելի հստակ է դառնում, և որ այլևս այնպիսի իրավիճակ չենք ունենա, երբ որևէ ընտրյալ, առավել ևս ցեղասպանության վերապրողների հետնորդ, կֆինանսավորի հայ համայնքի հակառակորդներին:

Եթե ամփոփեք Հայաստան ձեր այցի արդյունքները, ի՞նչ կասեք։

Նախ՝ մենք այստեղ էինք աջակցության, բարեկամության ուղերձ հղելու մեր բարեկամներին ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Արցախում: Ի՞նչ ենք քաղում մեր այցից: Կարծում եմ՝ իրավիճակի լրջությունը: Հայաստանը պարտության է մատնվել զենքի ուժով: Այն, իհարկե, իր պատասխանատվության բաժինն ունի, բայց ընդհանուր առմամբ Հայաստանը, որը փոքրիկ երկիր է, կամքի ուժ և արիություն ունեցող բնակիչներով, չի կարող երկար դիմակայել ութսուն կամ նույնիսկ հարյուր միլիոն թուրքերի և ադրբեջանցիների, որոնք գերզինված են: Այսինքն՝ կա ժողովրդագրական խնդիր, ինչպես նաև՝ ուժային հարաբերակցությունների: Այսօր Հայաստանը և Արցախը իրենց անվտանգությունը կարող են ապահովել միայն ռուսների շնորհիվ: Եվ մենք ցանկանում ենք, ու նաև մեր բազում զրուցակիցներն են մեզ ասել՝ նկատելով, որ իհարկե, բարեբախտաբար կան ռուսները, մենք չենք ուզում նրանց քննադատել, բայց լավ կլիներ, որ Ֆրանսիան էլ գործի անցներ և ներկա լիներ ավելին, քան մինչ այժմ է եղել: Այսպիսով, այս այցից վերադառնում ենք՝ գիտակցելով, որ իրավիճակը բարդ է: Հանդիպեցինք քաղաքական պատասխանատուների, որոնք, մեր կարծիքով, մեծապես պատրաստակամ են և որոշել են ոչինչ չզիջել: Ի դեպ, շուտով Հայաստանում ընտրություններ կլինեն, և կտեսնենք արդյունքը: Եվ նաև հանդիպեցինք մարդկանց, ովքեր մեզ ասում են՝ ակնկալում ենք, որ ֆրանսիացիները վերագտնեն իրենց տեղը մեր կողքին: Իհարկե, Ֆրանսիայի բարեկամական դիրքորոշումը Հայաստանի հանդեպ հայտնի է, հայտարարություններն իհարկե լավ են, բայց ակնկալում ենք նաև գործողություններ, ուստի պետք է գուցե փոքր-ինչ ավելի ներկա լինել և ոչ միայն հայտարարությունների տեսքով: Սա է նաև այն ուղերձը, որը մենք Փարիզ կտանենք, ասելով՝ մեր հայ բարեկամները, մեր հայ եղբայրները գոհ են մեր բարեկամությունից, սակայն ակնկալում են ավելին:

Շնորհակալություն: 

Լուսանկարները՝ Լիլիթ Ալեքսանյանի