Թարիրիան ներս է մտնում սենյակ, ապա սեղանին է դնում վարդագույն պատյանով պլանշետը: Մայրը՝ Արփինեն, ժպտում է դստերը:
44-օրյա պատերազմի ավարտից հետո, Մարտունու շրջանի պաշտպանությունն իրականացնում էր երրրորդ պաշտպանական բրիգադը։ Այս բրիգադը ձևավորվել էր նախկին Մարտունու երկրորդ և երրորդ պաշտպանական շրջաննների հիմքի վրա։
Անզգայացման ժամանակ նրա սիրտը կանգ է առել, Նշանն ընկել է կոմայի մեջ։ Տեղափոխել են «Հերացի» թիվ 1 հիվանդանոցային համալիր։ 14 օր անց` դեկտեմբերի 27֊ին, այդպես էլ գիտակցության չգալով, 45-ամյա Նշան Նշանյանը մահացել է։ Նա ամուսնացած էր, ուներ 3 երեխա։
Վալենտինայի գոգնոցը նախորդ օրը պատռվել էր։ Դեռ չէր հասցրել նորը գնել։ Այդ օրը, այնուամենայնիվ, ուզում էր ազատ մնալ, բայց հաճախորդներից մեկը զանգել էր, ժենգյալով հաց պատվիրել։
Տարիներ շարունակ գյուղատնտեսները բողոքում են հողագործության ցածր եկամտաբերությունից, ոռոգման ջրի սակավությունից, եղած ջրի վատ կառավարումից, պտուղ-բանջարեղենի ցածր գնից։
«Խաչին պոստը» կամ 842 մարտական դիրքը գումարտակի հրամանատարական դիտակետն էր։ Այստեղ հերթապահություն էր իրականացնում նաև գումարտակում ծառայող երեք կին՝ Սիրուն Օհանյանը, Անուշ Գրիգորյանը (Օլգան) և Դիանա Աղաջանյանը։
Գևորգ Պապոյանի հետ զրուցել ենք Հայաստանի տնտեսության որակի, ներառականության, արտահանման, ոսկու և ադամանդի վերաարտահանման ազդեցության և այլ հարցերի շուրջ։
Մարիցայի խոսքով՝ դեպքի հաջորդ օրը Ոստիկանությունում նրան հայտնել են, որ գործը 70%-ով բացահայտված է։
2021 թվականին ձևավորվեց Ասկերանի բրիգադը։ Բրիգադի հրամանատարը գնդապետ Աշոտ Ղուլյանն էր։
Նրա անապահովության միավորը բավարար չէ, որպեսզի համարվի անապահով և ստանա ընտանիքի սոցիալական նպաստ։ Ստացվում է, որ անօթեւան Արմենն անապահով չէ։
Վայոց Ձորի մարզի Խնձորուտ գյուղում մեղվապահներ կան, որոնք պապերից եկած մի ավանդույթ ունեն՝ մեկ կամ երկու փեթակ մյուս փեթակներից փոքր-ինչ հեռու են դնում: Դա արջերի բաժինն է:
Մարտակերտ քաղաքի մոտակայքում գտնվող Պուշկեն յալ կոչվող տեղամասի դիրքերի պաշտպանությունն իրականացնում էին Արցախի Ազգային անվտանգության ծառայության 3-րդ վարչության հատուկ ջոկատայինները։ Այս ստորաբաժանման հրամանատարը Արթուր Ավանեսյանն էր՝ Կանդազը։
Ասկերանի բրիգադի 42-րդ գումարտակը մարտական հերթապահություն է իրականացրել Քարագլխի բարձունքից մինչև Ուլուբաբի բարձունքն ընկած հատվածում։ Այս աշխարհազորային գումարտակի հրամանատարը Վագիֆ Հախումյանն էր։
Շուտով կլրանա այս շրջապտույտի 6 տարին, սակայն դատական ակտն այդպես էլ չի կատարվել, և Արևիկ Սուքիասյանի ու նրա ընտանիքի իրավունքների խախտումները ՀԷՑ-ը չի վերացրել։
Գրիգորիի ծնողները՝ երկու որդուն ռազմաճակատից սպասող Արկադի և Աքսենյա Կարապետյանները, դիմավորեցին միայն մեկին՝ Լեռնիկին։
Առաջին արկերը պայթել են ժամը 13:00-ին, 712 դիրքի մոտակայքում։ Հարձակումը Նարեկի համար անակնկալ չի եղել։
Օրենքը նախատեսում է վարչական տուգանք, եթե պաշտոնյան շահերի բախման իրավիճակներում այդ մասին տեղեկություն չի փոխանցում վերադասին կամ դրա բացակայությամ դեպքում՝ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին։
«Հետք»-ը դիմել է նաև Քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտե, որտեղից հայտնել են, որ կոմիտեն վերահսկողության գործառույթ չունի։ Ուղևորի տոմսի, ուղեբեռի և չվերթի պատասխանատվությունը ավիաընկերությունն է կրում։
Դեպքի վերաբերյալ մենք հարցում կատարեցինք Ներքին գործերի նախարարություն, ինչին ի պատասխան մեզ հայտնեցին, որ նախարարության ներքին անվտանգության և հակակոռուպցիոն վարչությունում իրականացվում է ուսումնասիրություն, իսկ արդյունքների մասին լրացուցիչ կհայտեն։
2025 թվականին փոխարինվող վերելակների թիվն ու հասցեները դեռևս հրապարակված չեն։ Քաղաքապետարանից «Հետքին» փոխանցեցին, որ այն կհրապարակվի տարեվերջին։
Հրազդանցիներից շատերն այսօր աշխատում են Երևանում, Ծաղկաձորում, Աբովյանում, Չարեցավանում և այլն։ Համայնքում գործում են մի քանի արդյունաբերական ձեռնարկություններ։
Բնակարանային վարձերի փոխհատուցման 40+10 ծրագիրը քիչ թե շատ աջակցություն է արցախցիներին,, բայց շատերը տարբեր պատճառներով զրկվել են նաև այս օժանդակությունից։
Երեկ՝ օգոստոսի 29-ին Աշտարակից դեպի Մուղնի և Կարբի բնակավայրեր գնացող ճանապարհի մի հատված տեխնիկայով քանդվել է: Պարզվում է՝ ճանապարհի այդ հատվածը սեփականատեր ունի եւ, փաստորեն, ճանապարհն անցնում է իր տարածքի միջով։
44-օրյա պատերազմից հետո Վանք գյուղը հայտնվեց առաջնագծից մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա։ Գյուղի բնակչությունից ձևավորված աշխարհազորը Վանքի գումարտակի հետ մարտական հերթապահություն էր իրականացնում Նարեշտարում։
«Այս երկու լուսանկարը թաքուն եմ արել։ Չէին թողնում ներսից նկարել»,- խորհրդային ժամանակներում Հրազդանում գործող «Շուշան ռադիոբաղադրիչների գորածարանի» երկարամյա աշխատակից Արայիկ Երեմյանը հիշում է իր աշխատանքային տարիները։
Արարատի մարզի Դաշտավան գյուղի ճամփեզրին Լուսինե Աղաջանյանը պայուսակից հանում է հեռադիտակն ու նայում մեզնից փոքր-ինչ հեռու՝ դաշտում անցուդարձ անող սպիտակ արագիլներին:
Դիմեցինք Երևանի քաղաքապետարան։ Քաղաքապետի մամուլի խոսնակ Հայկ Կոստանյանը խնդրի մասին հայտնեց Արաբկիր վարչական շրջանի ղեկավարությանը և խոստացավ երկուշաբթի օրը պարզաբանում տալ։
Որոնողական աշխատանքների արդյունքում հնարավոր է եղել դուրս բերել տասերկու զոհված զինծառայողի մարմին. հիմնականում մարմինները դուրս են բերվել 811, 812 դիրքերից և Ղազախալի կոչվող տեղամասից, որտեղ հակառակորդը խոցել էր վիրավորներին տեղափոխող մեքենան։
Քաղաքագետի հետ զրուցել ենք քաղաքական գործընթացների տարածաշրջանի վրա հնարավոր ազդեցությունների մասին։
Նարեշտարի անտառներում արված այս լուսանկարում խարույկի շուրջ հավաքված զինակիցների հետ նստած Էլմիրան ժպտում է։
«Հետքը» պարզել է, որ նորակառույց անասնագոմերը և դրանց զբաղեցրած հողամասը գրանցված են Խաչատուր Սուքիասյանի թիկնապահներից Ռոման Խանամիրյանի անունով։
Ամեն օր «Հետքի» խմբագրություն են դիմում տասնյակ քաղաքացիներ և բողոքում «Վեոլիա Ջուր» ընկերության աշխատանքից։ Ընթերցողների ահազանգերին «Հետքը» պարբերաբար անդրադառնում է։ Այս անգամ մեզ դիմել են Աջափնյակ Գ1 թաղամասի բնակիչները։
2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հարձակում սկսեց Արցախի հետ շփման գծի ողջ երկայնքով։ Այդ օրը Մարտակերտի շրջանի Նարեշտար գյուղում հերթապահություն էին իրականացնում Վանքի գումարտակի զինծառայողները։ Գումարտակի հրամանատարը Հրայր Սարգսյանն էր։
23-ամյա Էրիկի աշխատանքային սեղանին գրքեր են, որոնցով նա պարապում է՝ աշնանը համալսարան ընդունվելու համար: Աշխատասեղանից վերեւ զինվորի կիսադեմն է:
Չնայած իրականացվող ակտիվ վերականգնողական և գույքագրման աշխատանքների՝ հեղեղի պատճառած վնասների չափը և վերականգնման ժամկետները դեռևս հստակ չեն:
Աղետի գոտին ենթադրում է իրավական կարգավորումներ, հետագայում նաև՝ վնասի փոխհատուցում։
Նախնական տվյալներով՝ ամենամեծ վնասները կրել են Ալավերդու Սանահին կայարան թաղամասը և Քարկոփ բնակավայրը։
Ալավերդու Սանահին կայարան թաղամասում ապրող Սուսան Վարդանյանը մայիսի 25-ի ուշ երեկոյան հավերին ու խոզերին տեղավորել էր Դեբեդ գետի ափին գտնվող իրենց հողամասում կառուցված հավաբնում ու գոմում եւ բարձրացել տուն՝ հարեւանությամբ գտնվող բազմաբնակարան շենք:
Ալավերդու Բաղրամյան թաղամասում ապրող Նունե Էլիբեկյանն ու ամուսինը՝ Գառնիկ Կիրակոսյանը մայիսի 25-ի երեկոյան պատրաստվում էին քնել, երբ դուստրը զանգեց ու ասաց, որ Դեբեդ գետը վարարել է, լցվում է տները, ու պետք է դուրս գալ:
Ստորև լուանկարներ և տեսանյութ՝ Դիլիջանից Իջևան տանող ճանապարհից, որտեղով հոսում է Աղստև գետը։
Նրա կարծիքով ՀՀ իշխանությունները որդեգրել են արցախցիների արտագաղթի հասցնելու ռազմավարությունը։
Արցախցի կենդանաբան Վահրամ Հայրապետյանի հետ քայլում ենք ԳԱԱ Կենդանաբանության ինստիտուտի թանգարանում:
«Հետքը» սկսում է ներկայացնել Արցախի շփման գծի տարբեր հատվածներում տեղի ունեցած վերջին մարտական գործողությունները։
«Մարտական եղբայրություն» միաբանության անդամ, քաղաքագետ Հրանտ Տեր-Աբրահամյանի հետ զրուցել ենք բանակում անհրաժեշտ ռեֆորմների և մի շարք այլ կարևոր հարցերի մասին։
Դանիելյանն անդրադարձավ նաև երեկ տեղի ունեցած սահմանազատման հանձնաժողովների նիստին։ Նա տեղի ունեցած գործընթացն անօրինական որակեց։
«Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման մասնակիցները այսօր Երևանի Պետական համալսարանից շարժվեցին դեպի Հայաստանի ժուռնալիստների միություն։
Օրվա ընթացքում «Հետքը» պարբերաբար կտեղակացնի հետագա զարգացումների մասին։
Արցախից բռնի տեղահանված Տիգրան Ամիրխանյանն իր ծննդյան 17-ամյակը նշեց փողոցում՝ նստարանին նստած։
«Հետքի» տաղավարում հյուրընկալել ենք Հայաստանի երեխաների առողջության հիմնադրամի հիմնադիր-տնօրեն Արմեն Մարտիրոսյանին։Նրա հետ խոսել ենք հիմնադրամի գոործունեության, առողջապահության ոլորտի խնդիրների, չգրանցված դեղերի և մի շարք այլ կարևոր թեմաների մասին։
Տեսանյութեր
Լուսանկարներ
