Ֆրանսիայից նայելով՝ տպավորություն է ստեղծվում, որ Հայաստանն այլեւս չունի արտաքին գործերի նախարարություն կամ պաշտպանության նախարարություն, որ երկիրն անօդաչու է:
Հունիսի 4-ին Իրաքի հյուսիսային Շարիա բնակավայրում գտնվող եզդիական ճամբարում բռնկված հրդեհից ավելի քան 350 վրան է հրդեհվել։ Սա այս ճամբարի ամենախոշոր հրդեհն է վերջին տարիներին:
Եռաբլուրն այսօր անկենդան վայր չէ, այն ամենահզոր անկյունն է։ Եվ եթե մի տեղ կա, որ սթափվում եմ՝ դա մեկ Աստծո տունն է, մեկ Եռաբլուրն է։
Ապրիլին ԱԺ-ում կառավարության հետ հարցուպատասխանից հետո Արարատի մարզի Զորակ գյուղի միջնակարգ դպրոցի տնօրեն Տիգրան Բաբախանյանը «Ֆեյսբուք» սոցցանցի իր էջում քննադատական գրառում էր արել գործող իշխանության եւ վարչապետի հասցեին:
Մայիսի 24-ին Եռաբլուրում մայոր Դավիթ Առուշանյանի հուղարկավորությունից հետո նա արժանացել է Արցախի հերոսի կոչման:
Թեմուր Տալոյանն Արագածոտնի մարզի Կանիաշիր գյուղի գերեզմանատուն է մտնում՝ մոտենալով 44-օրյա պատերազմում զոհված թոռան՝ կրտսեր Թեմուրի գերեզմանաթմբին։
«Տապանաքար, խաչքար դնելով, ճիշտ է, հիշատակ ես հարգում, բայց երբ ստեղծագործությունն է մնում, այն իսկապես հնչում է»,- նշում է Սպարտակ Ղարաբաղցյանը:
«Լայնամասշտաբ մարտական գործողությունները դադարեցվել են, սակայն պատերազմը շարունակվում է բոլոր ոլորտներում»,- ասում է քաղաքական գիտությունների դոկտոր, ազգային անվտանգության հարցերի փորձագետ Հրաչյա Արզումանյանը:
Ռուսների կողմից ՀՀ տարածք ներթափանցած ադրբեջանական ստորաբաժանումների դեմ ուժի կիրառումը կարող է Բաքվին առիթ տալ Արցախից ռուս խաղաղապահներին դուրս բերելու պահանջ ներկայացնելու համար:
Այսինքն՝ չի լինի այնպես, ինչպես Արցախյան պատերազմի ժամանակ, քանի որ այնտեղ խնդիրն այլ էր, իսկ այստեղ խնդիրը հայ-ադրբեջանական անմիջական բախման մասին է:
Մենք մեր մեջ պիտի ուժ գտնենք։ Էս պարտությունը պետք է մեզ չթուլացնի։ Երբ տան հայրը մահանում է, որդին ավելի շատ պարտավորություն է վերցնում իր վրա, որ շենացնի տունը։
Երուսաղեմի որոշ թաղամասեր, հիմնականում՝ մուսուլմանական, փոթորկոտ վիճակում են, տակնուվրա եղած։ Իսկ քաղաքի մյուս թաղամասերը, այդ թվում Հին քաղաքում գտնվող հայկական թաղամասը, հարաբերական հանդարտ են։
Հայաստանը, օգտվելով ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի նախաձեռնությունից, պետք է փորձի իր դիրքորոշումը կոշտացնել։
32-ամյա եզդի Էդգար Օզմանյանը՝ հայրական տան մահճակալին պառկած, վիրավոր ոտքը մեկնած, մի ձեռքով ծխախոտն է բռնել, մյուսով երբեմն վիրավոր ոտքն է ուղղում։
Հոկտեմբերի 10-ին Հադրութում շրջող թշնամու դիվերսիոն խումբը այրում էր տեղացիների տները: Մի քանի օր ջուր եւ լույս չունեցող քաղաքում հրդեհվող տները լուսավորել էին այն:
Դեկտեմբերի 18-ից Սյունիքի մարզի ռազմավարական նշանակության մի շարք բարձունքներ ու տարածքներ անցել են թշնամու վերահսկողության տակ: Անցած 4 ամիսներին մարզի սահմանային բնակավայրերի բնակիչները մշտապես խնդիրներ են ունեցել:
Հանրակացարանի փոքր սենյակն օրեցօր ավելի հեղձուցիչ է դառնում Լիդա Առուշանյանի համար։ Այն լցված է անորոշությամբ ու ցավով, որ օղակում է 71-ամյա կնոջը։ Սեպտեմբերի 29-ից մինչեւ այսօր որդուց՝ Դավիթ Առուշանյանից, որեւէ տեղեկություն չկա:
Ամենակարեւորը՝ Թուրքիայի նկատմամբ կարող ենք ճնշում գործադրել՝ հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ-ի պես գերտերությունը Թուրքիային ճանաչեց ցեղասպան պետություն:
Եռաբլուրում մարդկանց անցուդարձը չի դադարում: Ժամը 11-ի հուղարկավորությունից հետո ՊՆ պատվո պահակային վաշտի զինվորները սպասում են հաջորդ երեք հուղարկավորություններին:
Լոռեցի Երանուհի Կարակալպակյանը Քարվաճառը հանձնելու մասին լուրերին չէր հավատում։ Մեծ ու սառը հյուրասենյակը լցվում է նրա խորը հոգոցներով։
Հարկ է փաստել, որ Շահումյանի հանքավայրում առհասարակ պատմականորեն ջրցան մեքենա չի եղել:
Արշակ Մելիքյանը զոհվել է հոկտեմբերի 6-ին Մարտակերտի շրջանի Լյուլասազ բարձունքում տեղի ունեցած մարտերի ժամանակ, որոնց արդյունքում հայկական ուժերին հաջողվել է բարձունքը մաքրել թշնամուց։
Իրականում ծրագիրը բավական ամբիցիոզ է, եւ Հայաստանի համար խիստ կարեւոր կլինի դրա իրականացումը։ Ակնհայտ է, որ այն առավելապես լինելու է քաղաքական ծրագիր։
Ամեն անգամ հարսանյաց հանդեսի կամ այլ հանդիսության համար ֆուրշետի սեղան պատրաստելիս Պետրոսը չէր քնում։
Հետմահու պարգեւատրումից բացի՝ Գառնիկ Խաչատրյանի պատվին անվանակոչվել է նաեւ Գեղարքունիքի մարզի նրա հայրենի գյուղի՝ Ակունքի փողոցներից մեկը։
Մենք, ամեն դեպքում, պետք է գիտակցենք, որ մի քանի տարի գտնվելու ենք լուրջ տարածաշրջանային ցնցումների էպիկենտրոնում:
Այսօր՝ առավոտվա ժամը 7-ից, Կապանի լեռնահարստացման կոմբինատի («Չաարատ Կապան» ՓԲԸ) շուրջ 400 աշխատակից բողոքի ակցիա են կազմակերպել աշխատավայրում։
Գրեթե ամեն օր Լիլիան 10-ամյա որդու՝ Սարոյի հետ ծաղիկներ, խունկ ու ածուխ է վերցնում ու գնում ամուսնու գերեզման, որտեղ թաղված են նաեւ վերջինիս ծնողները։ Տնից գերեզման ոտքի ճանապարհ է։
«Եկեք մի ֆիլմ անենք այդ դաժան, չոր պարտության մասին, որ բոլորը նայեն, կինոթատրոններից գլուխները կախ դուրս գան եւ գնան վաղն առավոտից աշխատելու»,- ասում է կինոռեժիսոր Ջիվան Ավետիսյանը։
Ամուսիններն ասում են՝ կարեւորը տունը կա, մնացածն աշխատանքով կունենան։
Ջրականի (Ջաբրայիլ) Մարջանլու կոչվող տեղանքում ռազմաճակատը լիքն էր զոհերով։ Ռումբերի պայթյունների տակ Հրայր սարկավագը շրջում էր բաց դաշտում՝ փակելով զոհված տղաների աչքերը։
Մհերի սիրած անձրեւային եղանակը հիմա տան ներսում է, որտեղ, սակայն, ծածկոցով չեն փաթաթվում ու չեն հանգստանում անձրեւի ձայնից։ Այստեղ ցավն ու կարոտը շաղախվել են այդպես էլ չգաջած պատերին։
Պատերազմի ծանր օրերից էր: Զորամասի զորքը, որի գնդերեցն է տեր Մանուկ քահանա Զեյնալյանը, այդ օրը, մարտական առաջադրանքը կատարած, վերադարձել էր ուժասպառ: Տղաներն այնքան էին թուլացել, որ չէին կարողանում իջնել մեքենաներից:
Ինձ հաճախ հարցնում են՝ դժոխքը շոշափելի՞ իրողություն է։
Անի Նաջարյանը, ով այժմ Երեւանում է, «Հետքի» հետ զրույցում նշեց, որ քույրն արդեն Բեյրութում է՝ տանը, ու ինքը խոսել է նրա հետ։
Գյումրու երկհարկանի, երկաթյա տնակի բակում դարսված չոր փայտեր կան։ Ռաֆիկը հենվել է դրանց։ Արեւն ընկնում է աչքերին, որոնք տեսել են պատերազմի դեմքը։
Մենք ամուր կանգնած ենք այս հողի վրա, այստեղ խաբվածության զգացողությունն է, երբ մարդ ունի սեփականության վկայական Հայաստանի Հանրապետության կողմից, բայց Հայաստանի Հանրապետությունը տեր չի կանգնում այդ մարդու հողին, տանը, շենքին, բակին:
Արցախի, սփյուռքի եւ Հայաստանի Հանրապետության հայերին միավորողը նրանց էլիտաների՝ ղեկավարումը ստանձնելու, պետության եւ պատասխանատվության զգացում ունենալու անկարողությունն է:
«Հետքի» հարցին, թե որպես համայնքապետ կատարվողի մասին տեղյակ պահել է արդյոք ՀՀ ՊՆ-ին, Առուշանյանը պատասխանեց, որ ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը նույն հատվածում են ծառայություն իրականացնում եւ իրենց վերադասին տեղյակ պահած կլինեն։
Սեւուկն այդ օրն անհանգիստ էր: Մի տարի առաջ, երբ նոր էին գնել, վայրի ձիու պես անսանձ ու կամակոր էր: Կարենից բացի՝ ոչ ոք չէր համարձակվում մոտենալ նրան:
Մի վայրում էի, որտեղ ֆուտբոլի դաշտ կար։ Այնտեղ լեցուն վիրավորներ էին, որոնց բերել էին առաջնագծից։ Դա իրենց կյանքի վերջին հանգրվանն էր։ Վերջին վայրկյաններն էին, ու որեւէ բան չէիր կարող անել՝ իրենց օգտակար լինելու համար։
«Թատրոնում էինք, երբ Դավիթը տվեց Վարդանի գիրքն ու ասեց՝ Հակոբ, տղես երկար չի ապրի»,- հիշում է լուսանկարիչ Հակոբ Պողոսյանը: Երբ հարցրել էր, թե ինչի համար է էդպես մտածում, ասել էր՝ կկարդաս, կիմանաս։
-Չի ասել, թե շատ կներեք, փոխնախարար եմ, պիտի նստեմ քարտեզի դեմը, մտածեմ, չպիտի գնամ, նետվել է առաջ,- ասում է գնդապետի հայրը, հետո նրա հայացքի մեջ խտանում է զայրութը անպատասխան հարցերից։
Քանոնից, սակայն, երաժշտություն չհնչեց։ Արեգնազանն ասում է՝ խոնավությունը շատ է վնասել։ Հետո խոսում ենք նրա երկու դաշնամուրների մասին, որ մնացին Նոր Վերինշենում։ Ու տպավորություն է, որ այնտեղ մնաց նաեւ անհոգ օրերի մեղեդին:
Մենք լավ իշխանության եւ լավ ընդդիմության կարիք ունենք։ Միայն իշխանությունը հարց չի լուծում, եթե չկա հակակշիռ։
Գորիսի Ուսուցչի տունը պատմամշակութային հուշարձան է: Այն ընդգրկված է կառավարության կողմից 2005 թ. հաստատված ցուցակում, որտեղ ներառված են Սյունիքի մարզի պատմության եւ մշակույթի անշարժ հուշարձանները։
Շուտով Միրիկի սարերը կծաղկեն, ու բազմագույն ծաղիկների բույրը կլցվի տներ։ Սակայն այնտեղ չեն լինի իսկական տանտերերը։
Իրանը, անգամ հայտարարելով, որ սատարում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը, երբեք չի նշել, որ դա Իրանի համար կարմիր գիծ է հանդիսանում՝ փաստացի չառարկելով այդ տարածքների վրա Հայաստանի վերահսկողությանը։
«Եթե ես կարողանամ այս ծրագիրն իրականություն դարձնել, մեր երկրի վարչապետը պիտի ինձ հերոսի կոչում տա»,- հայտարարում է Վարդան Շահնազարյանը։